Pamięci Jana Karskiego

–> Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie ustanowienia roku 2014 Rokiem Jana Karskiego

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dnia 6 grudnia 2013 r. podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2014 Rokiem Jana Karskiego. Sejm postanowił oddać hołd jednemu z najwybitniejszych Polaków XX wieku […], często dziś określanemu jako „człowiek, który chciał powstrzymać Holocaust”.

 

karski

Uchwała ta koresponduje z ogólną tematyką Karpackiego Wyścigu Kurierów. Jan Karski także poprzez Tatry, Słowację i Węgry przenosił bezcenne dla aliantów informacje z okupowanych przez Niemcy terenów. Tegorocznym Karpackim Wyścigiem Kurierów pragniemy także uczcić Karskiego.

Jan Karski a właściwie Jan Romuald Kozielewski urodził się 24 czerwca 1914 r. w Łodzi. Ukończył prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie oraz Szkołę Podchorążych we Włodzimierzu Wołyńskim. Na początku 1939 r. zaczął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

 

Podczas wojny obronnej 1939 r. zmobilizowany, dostał się do sowieckiej niewoli. Dzięki przebraniu się za szeregowca został przekazany w ręce niemieckie. Uciekł z transportu do stalagu skacząc z jadącego pociągu. Po przedostaniu się do Warszawy zaczął działać w konspiracji.

 

Kilkakrotnie przenosił, jako kurier korespondencję z okupowanego kraju do władz na emigracji. Pierwszą podróż odbył przez Kraków, Zakopane, Koszyce i Budapeszt i dalej przez Jugosławię i Włochy do Francji na początku 1940 r. W czerwcu 1941 r., podczas kolejnej misji został aresztowany przez Gestapo na terenie Słowacji. Przewieziony do Nowego Sącza na śledztwo został odbity w brawurowej akcji polskiego podziemia.

 

Pod koniec 1942 r. przewiózł do Londynu raport oraz dokumenty z informacjami o eksterminacji przez Niemców ludności żydowskiej. Karski uzupełnił raporty swoim świadectwem naocznego świadka (miedzy innymi przedostał się wcześniej do getta warszawskiego oraz do obozu etapowego w Izbicy, skąd odchodziły transporty do Bełżca i Sobiboru).

 

Jako naoczny świadek barbarzyństwa, Karski starał się przekonać zachodnich polityków do stanowczej interwencji przeciw postępowaniu Niemców (w lipcu 1943 r. spotkał się z prezydentem USA Fraklinem Delano Roosveltem).

 

Po II wojnie światowej przebywał na emigracji. Pracował jako wykładowca na Uniwersytecie Georgtown w Waszyngtonie. Dwukrotnie został odznaczony Orderem Virtutu Militari. W 1982 r. otrzymał tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata. W 1995 r. otrzymał Order Orła Białego. W 1998 r. został nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla.

 

Zmarł 13 lipca 2000 r. w Waszyngtonie. W jego pogrzebie udział wziął między innymi urzędujący prezydent USA Bill Clinton.

Wacław Szczepanik